Symboliczny początek drugiej wojny światowej to w pamięci Polaków bohaterska obrona Westerplatte. Przedstawiciele naszej redakcji odwiedzili pole tej jednej z najgłośniejszych bitew „Polskiego Września”. Niestety, znajdujący się w Gdańsku teren dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej jest obecnie w wielu miejscach zaniedbany, a władze marnują szansę na pełne wykorzystanie jego turystycznego i edukacyjnego potencjału.

Zobacz również: Zwiedzanie Westerplatte 2018

 

W roku 2011 Muzeum II Wojny Światowej uruchomiło na Westerplatte ścieżkę edukacyjną pozwalającą na zapoznanie się z „architekturą i topografią terenu”[1]. Postanowiliśmy sprawdzić jak wygląda ona w pięć lat po tej znaczącej rewaloryzacji.

Ścieżka edukacyjna umożliwia zapoznanie się z najważniejszymi pozostałościami budowli wchodzących w skład Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte. Punktem początkowym jest replika bramy kolejowej, stanowiącej wjazd na teren składnicy. Następnie ścieżka biegnie przez nadmorski las. Niestety, zabezpieczone w 2011 roku fundamenty zabudowań z 1939 roku w większości przypadków zostały wchłonięte przez las – zasłaniają je gęste krzaki. Sama ścieżka nie jest również dostosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. Z jednej strony nie powinno to dziwić, wszak mówimy o zwiedzaniu plenerowego dawnego pola bitwy. Z drugiej zaś wystarczyłoby, aby nawierzchnia została utwardzona, a w kilku miejscach zostały wykonane podjazdy dla wózków inwalidzkich. Znacząco poprawiłoby to dostępność ścieżki.

*

Najciekawiej zapowiadający się punkt trasy był dla nas największym rozczarowaniem. Powojenna wieża obserwacyjna 25. Baterii Artylerii Stałej, na którą można wejść, wewnątrz przedstawia żenujący obraz. Pomieszczenie na jej szczycie, zamiast za punkt widokowy, służy (sądząc po zastanych „świadectwach kultury materialnej”) za miejsce spożywania alkoholu, śmietnik i toaletę. Podobny los spotkał schron znajdujący się obok wieży.

*

Pomimo niezaprzeczalnych walorów edukacyjnych, jakie niesie za pośrednictwem atrakcyjnej formy nowoczesnych tablic informacyjnych, ścieżka rozczarowuje przez jej zaniedbanie. Perełką jest natomiast  Wartownia numer 1. Podlegający pod Muzeum Historyczne Miasta Gdańska punkt prezentuje na wystawie niezwykle ciekawe eksponaty. Bluza mundurowa i rzeczy osobiste majora Sucharskiego czy uzbrojenie wykorzystywane przez walczących na Westerplatte to tylko niektóre elementy prezentowane na ekspozycji stosunkowo niewielkiego obiektu.

Bardzo interesujące są również ruiny koszar, które można oglądać od wewnątrz. Punktem kulminacyjnym zwiedzania Westerplatte jest kopiec z pomnikiem, z którego rozpościera się widok na okoliczne tereny portowe oraz na Twierdzę Wisłoujście. Na Westerplatte znajduje się również typowo komercyjne zaplecze turystyczne w postaci płatnych parkingów, sklepów z pamiątkami czy punktów gastronomicznych i toalet.

*

Pomimo interesującej koncepcji i niewątpliwego trudu włożonego w realizację ścieżki edukacyjnej na Westerplatte, po upływie 5 lat widoczna jest jej degradacja. Obecnie najlepiej prezentującym się elementem ekspozycji plenerowej zrealizowanej przez Muzeum II Wojny Światowej jest prezentowana w formie tablic informacyjnych wystawa „Westerplatte: Kurort – Bastion – Symbol”.

*

Przyczyny niepełnego wykorzystania potencjału turystyczno-edukacyjnego terenu dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej leżą w dużej mierze na płaszczyźnie politycznej, zatem pozostawię je bez komentarza. Spory i dyskusje odnośnie koncepcji zagospodarowania Westerplatte są głośne od wielu lat i negatywnie odbijają się na sytuacji półwyspu. Niedoinwestowanie i zaniedbanie terenów Westerplatte umniejsza jego atrakcyjność Na poprawę obecnego stanu rzeczy wpłynęłoby podjęcie kilku prostych i nie generujących astronomicznych kosztów kroków:

-bieżąca pielęgnacja terenów zielonych (zwłaszcza wokół ścieżki edukacyjnej i samego pomnika)
-dbanie o czystość terenu (przede wszystkim wewnątrz ogólnodostępnych obiektów)
-troska o stan techniczny infrastruktury i instalacji edukacyjnych
– zwiększenie liczby miejsc parkingowych
– zagospodarowanie historycznych obiektów (m.in. wieża 25. BAS, wnętrze placówki „Fort”)

*

Pomimo wymienionych wcześniej mankamentów Westerplatte jest miejscem zdecydowanie wartym odwiedzenia. Co roku na półwyspie organizowane są liczne wydarzenia historyczne i uroczystości. Oprócz oficjalnych obchodów upamiętniających 1 września 1939 roku odbywają się tam także rekonstrukcje historyczne czy akcje edukacyjne. Ostatnio Westerplatte ożyło podczas Europejskiej Nocy Muzeów, kiedy to strefy edukacyjne urządziło tam Muzeum II Wojny Światowej[2].

Zobacz również: relacja z obchodów 75. rocznicy wybuchu II wojny światowej

[1] http://www.muzeum1939.pl/pl/ekspozycja/sciezka_edukacyjna_na_westerplatte, dostęp 26.05.2016

[2] http://www.muzeum1939.pl/pl/aktualnosci/act/news-info/type/month/y/2016/m/05#article-5093104d391555499050b7decc80ddf9, dostęp 26.05.2016