Tomasz Fijałkowski, Północny Atlantyk 1914-1918

„Północny Atlantyk 1914-1918” to kolejna pozycja z serii „Historyczne Bitwy” – znanego cyklu popularnonaukowego wydawnictwa Bellona. Autor omawianej książki stara się przybliżyć zmagania zwaśnionych stron na północnym Atlantyku podczas I wojny światowej. Praca jest interesująca, jednak tytuł może wprowadzać czytelnika w błąd – zakres tematyczny obejmuje głównie działania  U-Bootwaffe, a nie całość walk.

„Północny Atlantyk 1914-1918” ukazał się 24 sierpnia 2017 roku. Jest to drugi tytuł autorstwa Tomasza Fijałkowskiego w „Historycznych Bitwach” Bellony. Jego poprzednia książka to wydany w 2013 roku „Atlantyk 1939-1945”[1]. Warto pochylić się na chwilę nad tą publikacją.

„Atlantyk 1939-1945”

Książka „Atlantyk 1939-1945” spotkała się w Internecie z krytyką z dwóch powodów. Pierwszym z nich był zakres poruszanej tematyki. Jest on niezwykle szeroki (wszak mowa o całej II wojnie światowej na Atlantyku!) i niemożliwy do ujęcia na około 300 stronach niewielkiego formatu. Drugi zaś stanowiło skupienie się Fijałkowskiego przede wszystkim na operacjach podwodnych. Z pierwszego zarzutu dość łatwo książkę wybronić przez wzgląd na popularyzatorski charakter serii „Historyczne Bitwy”, gdzie autor może pozwolić sobie na ogólną charakterystykę tak szerokiego tematu, dbając przede wszystkim o przystępność formy. Niemniej drugi z zarzutów jest dość istotny i powinien być skierowany w kierunku nie autora, a wydawnictwa. Tytuł musi w bardziej bezpośrednim stopniu informować o zawartości książki. W tym przypadku sugeruje nam jednak monografię walk morskich na Atlantyku podczas II wojny światowej, a nie tylko walk przez pryzmat wojny podwodnej.

„Północny Atlantyk 1914-1918”

W najnowszej książce Tomasza Fijałkowskiego, podobnie jak w jego poprzedniej publikacji, omówiony został konflikt na Atlantyku przede wszystkim z perspektywy użycia broni podwodnej. W tym przypadku mamy do czynienia z narracją z punktu widzenia głównie niemieckiej marynarki wojennej. Tę kwestię książka porusza w sposób maksymalnie kompletny, biorąc pod uwagę ograniczenia objętościowe książek z serii „Historyczne Bitwy”. Pozycja chronologicznie ukazuje zmagania na Atlantyku podczas Wielkiej Wojny. Równolegle do działań na morzu autor przedstawia zmagania polityczne walczących stron, mające bezpośredni wpływ na konflikt oraz prace w sztabach i admiralicji Kaiserliche Marine. Obok opisów działań na poziomie strategicznym oraz operacyjnym i tła politycznego, Tomasz Fijałkowski dużą wagę przywiązuje do aspektów technicznych niemieckich okrętów podwodnych. Ujawnia zarówno problemy U-Bootów wynikające z pionierskiego charakteru tej broni, jak również wprowadzane na bieżąco udoskonalenia w ich konstrukcji. Porusza także kwestie zwalczania okrętów podwodnych podczas I wojny światowej. O ile w publikacjach dotyczących okresu II wojny światowej temat ten jest wyczerpująco opisany, o tyle działania przeciw jednostkom działającym w zanurzeniu podczas poprzedniego globalnego konfliktu nie są szerzej znane i stanowią cenną ciekawostkę. Na uwagę zasługują także analizy danych liczbowych dokonanych przez autora. Przytacza on konkretne ilości wykorzystywanych i produkowanych w danym okresie U-Bootów wraz zdanymi o stratach po obu stronach. Rozwiewa to mity o stopniu nieograniczonej wojny podwodnej (która w praktyce była mocno ograniczona możliwościami technicznymi i logistycznymi U-Bootwaffe), jak również o realnych korzyściach z tej broni w stosunku do całościowych kosztów jej tworzenia.

Autor wykorzystał liczne publikacje wydane w językach polskim, angielskim i niemieckim. Często przytacza materiał źródłowy, co jest szczególnym walorem w przypadku wspomnień członków załóg okrętów podwodnych z samych walk. To interesujący i pełen emocji przekaz, obrazujący grozę walk w raczkującej dopiero dziedzinie, jaką podczas Wielkiej Wojny była broń podwodna. Zakres czasowy problemów poruszanych w publikacji obejmuje właściwie okres od początku I wojny światowej i drogi do nieograniczonej wojny podwodnej, aż do 1918 roku, zakończenia konfliktu i przekazania wielu jednostek w ręce aliantów.

Książka Tomasza Fijałkowskiego pod tytułem „Północny Atlantyk 1914-1918” to publikacja napisana w sposób ciekawy i przystępny. Pozycja będzie interesująca przede wszystkim dla miłośników broni podwodnej, którzy chcieliby poznać bliżej jej debiutanckie użycie na szerszą skalę, a także dla pasjonatów historii I wojny światowej, którzy chcieliby pogłębić swoją wiedzę o podwodnym aspekcie tego konfliktu. Jako wstęp do zgłębienia wspomnianych problemów książka sprawdzi się doskonale, a dalsze ich badanie możliwe będzie po zapoznaniu się z pozycjami z bibliografii.

Tytuł: Północny Atlantyk 1914-1918
Autor: Tomasz Fijałkowski
Rok wydania: 2017
Wydawnictwo: Bellona
Liczba stron: 320

[1] T. Fijałkowski, Atlantyk 1939-1945, Warszawa 2013.