Robert J. Szmidt, Ostateczne rozwiązanie

W swojej najnowszej powieści Robert J. Szmidt tworzy alternatywną wizję historii II wojny światowej. Przeplata rzeczywistych bohaterów i prawdziwe wydarzenia z fikcyjnymi, aczkolwiek prawdopodobnymi scenariuszami.

Robert J. Szmidt to znany i ceniony w Polsce pisarz tworzący w gatunku szeroko rozumianej fantastyki. Jego ostatnia książka wpisuje się w zyskujący ostatnio coraz większą popularność nurt historii alternatywnej. Zamiłowanie autora do historii XX wieku widoczne jest w jego pracach z ostatnich lat. Popularne książki osadzone w uniwersum „Metro 2033”[1] dzieją się częściowo w tajnych, nazistowskich kompleksach, zaś seria „Szczury Wrocławia” zbudowana jest na alternatywnym rozwoju wrocławskiej epidemii czarnej ospy z 1963 roku[2].

„Ostateczne rozwiązanie” za punkt wyjścia przyjmuje z kolei śmierć Hitlera tuż po rozpoczęciu drugiej wojny światowej. W wyniku udanego zamachu, przeprowadzonego przez Georga Elsera (w rzeczywistości planowany akt terroru został udaremniony), do władzy w III Rzeszy dochodzi Heinrich Himmler. Autor stara się przewidzieć działania nowego władcy Rzeszy biorąc pod uwagę niewystępowanie u niego charakterystycznych dla Hitlera cech, które niewątpliwe wpłynęły na rzeczywiste losy wojny. Były to porywczość, megalomania czy przekonanie o własnej nieomylności. Jak wyglądałaby przebieg konfliktu, gdyby władzę w III Rzeszy przejął chłodny strateg, planujący kilkanaście ruchów do przodu? Jak zmiana przywódcy na stąpającego twardo po ziemi oportunistę wpłynęłaby na stosunki międzynarodowe tego państwa? Czy doszłoby do Holokaustu? To tylko niektóre z pytań, na które w swojej powieści stara się odpowiedzieć Robert J. Szmidt.

Narracja poprowadzona jest w duchu powieści szpiegowskich. Fabułę poznajemy z punktu widzenia działających na terenie okupowanej Europy agentów, mających za zadanie sprawdzenie, co dzieje się na zajętych przez Niemców terenach ZSRR. Ich podróż jest okazją to wglądu w zupełnie realną okupacyjną rzeczywistość, która zdaje się być większym niebezpieczeństwem niż prowadzona przez nich szpiegowska gra przeciwko wrogom zewnętrznym, jak i tym działającym wewnątrz państw koalicji – zdawałoby się – antyniemieckiej. Dzięki dużemu doświadczeniu i znakomitemu warsztatowi autorowi udaje się bardzo zręcznie budować narrację i płynnie prowadzić akcję.

Widoczny jest również dobry research, dzięki czemu powiodło się stworzenie wiarygodnego i merytorycznie poprawnego w obszarze wykorzystanych wydarzeń i postaci autentycznych świata przedstawionego. Do mankamentów można zaliczyć relatywnie dużą liczbę przypadków i szczęśliwych zbiegów okoliczności, które towarzyszą głównym bohaterom, niemniej jest to cecha dość typowa dla literatury akcji, pozwalająca zwiększyć dynamikę powieści. Choć Szmidt niewątpliwie inspiruje się „Człowiekiem z Wysokiego Zamku” Philipa K. Dicka, to jego powieść jest wyraźnie oryginalna ze względu na wyzwania stojące przed głównymi bohaterami i oczywiście miejsce akcji.

 „Ostateczne rozwiązanie” to sprawnie napisana, wciągająca książka, solidnie zakorzeniona w historii II wojny światowej. Kreślona przez autora alternatywna wizja tego konfliktu wydaje się być możliwa do zrealizowania przy przyjęciu wyjściowych założeń. Zdecydowanie mocnym akcentem jest samo zakończenie książki, które trzyma w niepewności do ostatnich jej stron. Miłośnicy historii II wojny światowej odnajdą w niej wiele smaczków i rzeczywistych wydarzeń i postaci, które zostały umiejętnie wplecione w budowaną wizję alternatywnej historii. Czytelnicy z mniejszą świadomością historyczną, którzy nie będą potrafili odczytać wszystkich przemycanych przez autora odniesień,  otrzymają zaś bardzo solidną książkę  sensacyjno-szpiegowską, osadzoną w świecie historii alternatywnej.

Opis książki ze strony wydawcy:

8 listopada 1939 roku bomba skonstruowana przez Georga Elsera zabija większość przywódców Trzeciej Rzeszy, zmieniając nieodwracalnie bieg historii. W nowej rzeczywistości nie dochodzi do podboju Francji, ewakuacji z Dunkierki, Bitwy o Anglię, masakry polskich jeńców w Katyniu, budowy obozu zagłady w Oświęcimiu, ataku na Pearl Harbor oraz tysięcy innych odrażających zbrodni wojennych i podbojów, o których dowiadywaliśmy się z książek i relacji naocznych świadków.

Hitler umarł, niech żyje Himmler! Witajcie w nowym wspaniałym świecie, w którym miejsce aroganckiego szaleńca zajęli piekielnie inteligentni architekci ostatecznego rozwiązania. Witajcie w największym koszmarze ludzkości, w którym, jak się wydaje, umarła nawet nadzieja[3].

Tytuł: Ostateczne rozwiązanie
Autor: Robert J. Szmidt
Rok wydania: 2021
Wydawnictwo: Znak Horyzont
Liczba stron: 384

[1] R. J. Szmidt, Otchłań, Kraków 2015

[2]R. J. Szmidt, Szczury Wrocławia. Chaos, Kraków 2015

[3] https://www.znak.com.pl/ksiazka/ostateczne-rozwiazanie-szmidt-robert-192122, dostęp: 15.09.2021