Longin Pastusiak, Prezydenci USA w anegdocie. Od Waszyngtona do Roosevelta

Longin Pastusiak, Prezydenci USA w anegdocie. Od Waszyngtona do Roosevelta

W 2014 roku pojawiła się kolejna książka historyka, politologa i amerykanisty, Longina Pastusiaka pod tytułem „Prezydenci USA w anegdocie. Od Waszyngtona do Roosevelta”. Jego wcześniejsze prace to m. in. biografie amerykańskich prezydentów, ich żon, historia Białego Domu czy historia stosunków dyplomatycznych USA z innymi państwami. Anegdoty prezydenckie pojawiły się już wcześniej (około dziesięć lat temu) jako dwutomowa publikacja. Nowa praca, „Prezydenci USA w anegdocie” została wydana przez Dom Wydawniczy Bellona. Liczy 446 stron i ma miękką okładkę, na której przedstawione są twarze czterech amerykańskich prezydentów wykute w skałach Mount Rushmore. W książce znajdują się przypisy do anglojęzycznych publikacji dotyczących amerykańskich prezydentów i poszczególnych aspektów ich życia.

„Prezydenci USA w anegdocie” to książka, która przedstawia stosunkowo mało znany element biografii amerykańskich prezydentów – ich poczucie humoru, żarty i bardziej lub mniej zabawne historie z ich życia. Publikacja obejmuje historię 31 amerykańskich prezydentów, od George’a Washingtona do Franklina Delano Roosevelta (FDR był 32. prezydentem USA, a rozbieżność między liczbą prezydentów i ich „numeracją” wynika z faktu, że Grover Cleveland był 22. oraz 24. prezydentem, ponieważ jego kadencje nie nastąpiły bezpośrednio po sobie – między nimi była jeszcze kadencja Benjamina Harrisona, który pełnił funkcję jako 23. prezydent USA).

„Prezydenci USA w anegdocie. Od Waszyngtona do Roosevelta” to praca opowiadająca o ludziach, którzy często nie planowali i nawet nie pragnęli objęcia najwyższego urzędu w państwie. To opowieść o sile lub słabości ich charakteru, o ambicjach i determinacji, o wcale nierzadkich historiach jak z „amerykańskiego snu”, kiedy ubogi człowiek wspinał się po szczeblach kariery i zasiadł w Białym Domu. Poczucie humoru często pozwalało prezydentom przetrwać trudne chwile, zdobyć sympatię tłumów, a jego brak potrafił zniechęcić wyborców do najbardziej obiecujących polityków. Przedstawienie mniej znanych faktów z życia prezydentów sprawia, że na ocenie zyskują np. Zachary Taylor, Theodore Roosevelt czy Calvin Coolidge, tracą – Ulysses Grant i Warren Harding (choć obaj i tak są już wystarczająco zdyskredytowani w oczach historyków). Najzabawniejszym prezydentem, podchodzącym do siebie z dużym dystansem, posiadającym niezwykłe poczucie humoru – co czyni tę postać chyba jeszcze bardziej tragiczną – był Abraham Lincoln.

Książka jest interesująca i zabawna, choć momentami również wzruszająca i skłaniająca do refleksji. Żałować można, że nie porusza tematu pozostałych prezydentów. Niestety, można w niej znaleźć całkiem sporo błędów i mankamentów. Pojawia się poważna niekonsekwencja w przedstawianiu elementów biograficznych – w przypadku niektórych prezydentów podana jest ich data urodzenia i śmierci, miejsce urodzenia, informacje o rodzinie, wykształceniu, a nawet dość szczegółowe informacje na temat ich żon. Z kolei część rozdziałów jest tego pozbawiona, więc czytelnik, który nie orientuje się zbyt dobrze w życiorysach prezydentów, może mieć problem ze zrozumieniem pewnych kwestii. W pracy pojawiają się nieścisłości dotyczące miejsca urodzenia prezydentów (np. James Monroe, s. 77), błędy w datach (s. 244 – w 1865 roku Ulysses Grant nie mógł głosować w wyborach prezydenckich na Jamesa Buchanana, poza tym w USA wybory prezydenckie nie odbywają się w roku nieparzystym). Siostra Dolley Madison, Lucy Payne Washington, wzięła ślub w Białym Domu z Thomasem Toddem i była wdową po George’u Washingtonie (s. 66), ale nigdzie nie jest zaznaczone, że nie chodzi o pierwszego prezydenta, lecz o jego bratanka noszącego to samo imię i nazwisko. Brakuje informacji (s. 348), dlaczego w czasie prezydentury Thomasa Woodrowa Wilsona dość nagle zmarła jego pierwsza żona (przyczyną śmierci była choroba Brighta – zapalenie kłębuszków nerkowych). W niektórych zdaniach, które poruszają inną kwestię, nie pojawia się nowy podmiot, co sprawia, że niezorientowany czytelnik nie do końca może wiedzieć, o kim obecnie jest mowa. Literówki to np. „John P. Kennedy” (s. 320) zamiast „John F. Kennedy”.

Choć ostatni rozdział dotyczy FDR, to jednak pojawia się gdzieniegdzie wątek późniejszych prezydentów, w tym Baracka Obamy. Książka jednak miejscami nie jest aktualna. John Adams nie był jedynym prezydentem, którego syn (John Quincy Adams) również pełnił ten urząd – George H. W. Bush i jego syn George W. Bush również zasiadali w Białym Domu. Ponadto stwierdzenie „Adams żył jeszcze 25 lat i 125 dni po opuszczeniu Białego Domu. Jest to swego rodzaju rekord w historii prezydentury amerykańskiej” (s. 38) nie jest zgodne z prawdą. Gerald Ford żył jeszcze 29 lat po zakończeniu kadencji, Herbert Hoover – 31, a Jimmy Carter żyje 34 lata. O Martinie van Burenie jest napisane, że „był najkrócej żyjącym w historii USA byłym prezydentem” (s. 124), a w rzeczywistości zmarł po 21 latach od opuszczenia Białego Domu. Herbert Hoover nie mógł być jedynym oprócz Adamsa prezydentem, który dożył 90 lat, ponieważ takiego wieku dożyli również Ronald Reagan i Gerald Ford  (obaj zmarli w wieku 93 lat), a Jimmy Carter i George H. W. Bush mają obecnie po 90 lat. Usprawiedliwieniem nie może być fakt, że książka kończy się na roku 1945, ponieważ pojawiają się w niej również informacje dotyczące późniejszych prezydentów. Błędnie zostały także podpisane niektóre fotografie – zdjęcia na stronie 406 nie przedstawiają małego Herberta Hoovera, lecz Billa Clintona (kolejno w 1947 i w 1950 roku).

Pomimo błędów książkę uważam za godną polecenia z uwagi na fakt, że anegdoty pozwalają lepiej poznać amerykańskich prezydentów i uzupełnić ich biografie o istotne elementy. Ponadto ukazują ludzi, którzy często, mimo objęcia tak ważnego urzędu, pozostali sobą, podchodzili do świata (i samych siebie) z dystansem i nawet, jeśli nie zaliczali się do tych najwybitniejszych, to przynajmniej często starali się nie podejmować niewłaściwych decyzji.

Książka do nabycia w księgarni internetowej Bellona

Tytuł: Prezydenci USA w anegdocie. Od Waszyngtona do Roosevelta
Autorzy: Longin Pastusiak
Rok wydania: 2014
Wydawnictwo: Bellona
Liczba stron: 446