Kolekcja płyt Polskiego Radia z nagraniami z września 1939 roku wpisana na listę krajową UNESCO
Kolekcja 93. oryginalnych, stalowych płyt gramofonowych z nagranymi we wrześniu 1939 roku w Polskim Radiu przemówieniami m.in. Stefana Starzyńskiego i Józefa Becka została wpisana na Listę Krajową programu UNESCO „Pamięć świata”. To pierwszy przypadek, kiedy na tę prestiżową listę trafiły materiały dźwiękowe. Fotografie unikatowych płyt ze zbioru Archiwum Polskiego Radia zaprezentowane zostaną 9 czerwca w ramach plenerowej wystawy przed siedzibą Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w Warszawie.
– Wartość historyczna nagrań, zrealizowanych w Polskim Radiu we wrześniu 1939 roku, w trakcie ofensywy wojsk niemieckich na Polskę i nalotów bombowych na Warszawę, jest absolutnie bezcenna. Są one świadectwem bohaterstwa pracowników Polskiego Radia, którzy ocalili płyty przed zniszczeniem oraz dowodem wielkiej odwagi osób, które ukrywały te nagrania podczas okupacji – mówi Agnieszka Kamińska, Prezes Zarządu Polskiego Radia.
Bezprecedensowy jest sam fakt nieprzerwanej emisji programu Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku. – Po raz pierwszy w historii wojen światowych radio spełniło swoją rolę – informując nie tylko o sytuacji na froncie, ale również nadając przemówienia do ludności, komunikaty porządkowe i ostrzegawcze – wyjaśnia Stefan Kruczkowski, reżyser dźwięku z Działu Realizacji, Konserwacji i Digitalizacji Archiwum Polskiego Radia, który opracował dźwiękowo odnalezione płyty. Mimo decyzji o ewakuacji polskiego rządu 5 września 1939 roku, Polskie Radio działało aż do kapitulacji Warszawy, czyli do 28 września. Niemcy przejęli wówczas gmach rozgłośni radiowej na ulicy Zielnej. Nie było w nim już 200 albumów, które podzielone zostały na trzy części przez pracowników Polskiego Radia i ukryte w prywatnych mieszkaniach.
Odnaleziony w 1979 roku zbiór 93 płyt, to niespełna połowa z wyniesionego z Radia we wrześniu 1939 roku zbioru stalowych krążków do tzw. bezpośredniego zapisu dźwięku, czyli metalofonów i decelitów. Zawierają one m.in. przemówienia prezydenta walczącej stolicy Stefana Starzyńskiego, ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, pułkownika Wacława Lipińskiego oraz reportaże amerykańskich i angielskich korespondentów z broniącej się stolicy. Są też komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy – czytane przez m.in. przez Jeremiego Przyborę. Płyty te, oczyszczone i zdigitalizowane, stanowią dziś ważną lekcję historii kraju, jak również polskiej i światowej radiofonii. – Dowodem na ponadczasową wartość tej kolekcji jest wpisanie jej na Listę Krajową programu „Pamięć Świata” polskiego oddziału UNESCO. To duże wyróżnienie dla radia, gdyż materiały dźwiękowe po raz pierwszy wpisane zostały na tę listę – mówi Elżbieta Berus-Tomaszewska, dyrektor Archiwum Polskiego Radia.
9 czerwca przed Kordegardą – Galerią Narodowego Centrum Kultury w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście 15 otwarta zostanie plenerowa wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja” prezentująca m.in. fotografie kolekcji płyt Polskiego Radia. Dzień później, w Belwederze, Polskie Radio uhonorowane zostanie certyfikatem UNESCO.
Źródło: materiały prasowe