“Czarna owca medycyny. Nieopowiedziana historia psychiatrii” to publikacja przybliżająca diagnozowanie i leczenie chorób psychicznych na przestrzeni lat. W przystępny sposób opisuje początki psychologii i psychiatrii, analizuje również – z punktu widzenia współczesnej medycyny – zasadność wielu wykorzystywanych w ciągu stuleci metod leczenia.

Autor książki, Jeffrey Alan Lieberman, to urodzony w 1948 roku w Stanach Zjednoczonych lekarz psychiatra. Jest wybitnym badaczem, autorem ponad 450 artykułów naukowych i ośmiu książek z zakresu psychiatrii. Do jego najbardziej znanych osiągnięć należą wieloletnie badania nad schizofrenią. Lieberman to laureat licznych nagród z dziedziny medycyny oraz członek wielu znaczących organizacji psychiatrycznych. “Czarna owca medycyny. Nieopowiedziana historia psychiatrii” jest podjętą przez niego próbą zarysu historii psychologii i psychiatrii oraz uświadomienia czytelnikom, że w społeczeństwie w dalszym ciągu istnieje silne tabu związane z problemami psychicznymi, które należy przełamać.

Pomimo wysokiej skuteczności oraz rosnącego bezpieczeństwa terapii, wielu pacjentów z powodu presji otoczenia i wywodzących się z zamierzchłych lat wyobrażeń nie poddaje się leczeniu psychiatrycznemu. Autor przybliża przykłady pacjentów, którzy pogarszali swój stan poprzez zaniechanie poszukiwania profesjonalnej pomocy czy korzystanie z tak zwanej medycyny alternatywnej. W większości opisywanych przypadków powodem były stereotypy związane z chorobami i zaburzeniami psychicznymi oraz obawa przed społecznym wykluczeniem w przypadku wyjścia na jaw faktu korzystania z pomocy psychiatry.

Jednocześnie Lieberman zwraca uwagę na stały rozwój praktykowanej przez siebie dyscypliny i zaufanie do systemu opieki psychiatrycznej, przynajmniej w Stanach Zjednoczonych czy Europie Zachodniej. Wspomina, że o ile w początkach swojej kariery (na przełomie lat 60. i 70. XX wieku) nie zdecydowałby się na umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym kogoś bliskiego, o tyle w chwili obecnej z pełnym przekonaniem aprobuje warunki oferowane w ramach leczenia psychiatrycznego i stosowane terapie.

Najbardziej interesujące z punktu widzenia historyka jest przedstawienie w książce podejścia do leczenia problemów psychicznych na przestrzeni dziejów. Autor publikacji opisuje kontrowersyjne i często barbarzyńskie terapie, takie jak na przykład lobotomia czy powszechne stosowanie substancji farmakologicznych, uznawanych dziś za szkodliwe. Ciekawym przypadkiem jest terapia elektrowstrząsami, która w swojej wczesnej formie budziła liczne kontrowersje, jednak dziś jest według badacza bezpieczną, dobrze poznaną i skuteczną metodą leczenia. W książce opisane są również kwestie diagnostyki, w tym głośna sprawa podejścia środowiska psychiatrów do homoseksualizmu i dyskusja na temat zaprzestania uznawania innych orientacji niż heteroseksualna za chorobę. W szczegółowy sposób przedstawione zostaje także zagadnienie PTSD. Pierwsze próby naukowego (we współczesnym rozumieniu) podejścia do problemu zaburzeń obserwowanych u narażonych na duży stres żołnierzy podejmowano w czasie wojny secesyjnej, następnie nad tą kwestią pochylano się podczas I i II wojny światowej. Przełom przyniosła jednak wojna wietnamska, po której w wyniku dokładnych badań udało się opisać przyczyny i możliwe procedury leczenia zespołu stresu pourazowego. Termin PTSD oficjalnie przyjęto w 1980 roku i choć powszechnie kojarzony jest z traumą powstałą w wyniku działań wojennych, może powstawać również u ludności niebiorącej udziału w konfliktach zbrojnych – ofiar wypadków, przemocy czy katastrof.

“Czarna owca medycyny. Nieopowiedziana historia psychiatrii” to ciekawa i godna uwagi pozycja dla wszystkich osób chcących zgłębić zagadnienie historii psychiatrii. Obala wiele szkodliwych mitów i stereotypów, nie unikając jednak odkrywania czarnych kart z dziejów omawianej dyscypliny.

Publikacja wydana została w popularnonaukowej serii Wydawnictwa Poznańskiego pt. “Zrozum”. Oprócz omawianej “Czarnej owcy medycyny…” obejmuje ona takie pozycje jak “Co nas (nie) zabije. Największe plagi w historii ludzkości” Jennifer Wright (o nietypowych śmiertelnych zagrożeniach dla człowieka) i planowany w najbliższym czasie “Astrohaj. Jak dotknąć kosmicznego pyłu?“ Freda Watsona.

Opis wydawcy:

“Z tej książki dowiesz się:

• Co łączyło Zygmunta Freuda ze Steve’em Jobsem?
• Jak wyglądały prehistoryczne przypadki trepanacji czaszki?
• Dlaczego choroby psychiczne leczono lobotomią?
• Co wspólnego miał gangster Al Capone z kompozytorem Robertem Schumannem?

Przez lata psychiatria uchodziła za czarną owcę medycyny. Wizyta u psychiatry była ostatecznością i często wiązała się z ostracyzmem społecznym. Nie pomagał fakt, że powstające teorie dotyczące leczenia schorzeń psychicznych często były ze sobą sprzeczne.

Jeffrey A. Lieberman – były szef Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – prowadzi nas, wręcz w detektywistyczny sposób, przez historię jednej z najciekawszych dziedzin medycyny. Pokazuje trudności, przed którymi stawali psychiatrzy, próbując znaleźć przyczyny chorób i sposoby na skuteczne ich wyleczenie. Ale przede wszystkim opowiada o tym, jak długo psychiatrzy musieli walczyć o udowodnienie tego, że choroby, którymi się zajmują, istnieją naprawdę.

Książki dobre nie tylko w teorii!“

 

Tytuł: Czarna owca medycyny. Nieopowiedziana historia psychiatrii
Autor: Jeffrey Alan Lieberman
Rok wydania: 2020
Wydawnictwo: Wydawnictwo Poznańskie
Liczba stron: 344