„Heidekraut” – poligon rakiet V-2 w Borach Tucholskich – relacja z inscenizacji historycznej

23 sierpnia w Wierzchucinie odbyła się inscenizacja historyczna „Poligon Heidekraut”. Heidekraut (niem. „wrzos”) to poligon znajdujący się w Borach Tucholskich, gdzie dokonywano prób balistycznych rakiet V-2 (A4). Rakieta V-2 to pierwszy pocisk balistyczny, którego konstrukcja zakończyła się sukcesem, zaprojektowany pod kierunkiem Wernhera von Brauna. Po zniszczeniu przez aliantów ośrodka Peenemünde w Niemczech, gdzie produkowano i testowano rakiety V-2, próby balistyczne przenoszono w bezpieczniejsze rejony. W związku ze zbliżaniem się frontu, testy rakiet rozpoczęto w Borach Tucholskich, na poligonie „Heidekraut”. Funkcjonował on od czerwca/lipca 1944 do stycznia 1945 roku i był prawdopodobnie najważniejszym poligonem rakietowym pocisków V-2 podczas całej II wojny światowej. Dużą zaletą wybranego obszaru była topografia, rozwinięta sieć kolejowa (umożliwiająca transport elementów rakiet i paliwa) oraz niewielkie zaludnienie terenu. Z poligonu „Heidekraut” wystrzelono prawdopodobnie najwięcej próbnych rakiet V-2 (według niektórych źródeł ok. 300), choć często były to próby nieudane. Najlepszym tego przykładem jest lej po wybuchu V-2, znajdujący się w odległości 2,9 km od poligonu.

Inscenizację poprzedzały następujące prelekcje:

Robert Grochowski – „Poligon Heidekraut w świetle badań archeologiczno-architektonicznych w sezonie 2012-2014. Prelekcja z elementami 3D”

Przemysław Jarząbek – „Transport i procedura startowa niemieckiej rakiety A4 (V-2)”

Wojciech Mąka – „Zarys historii poligonu rakietowego Heidekraut na podstawie dostępnych dokumentów z lat 1044-45”

Po prelekcjach nastąpiło wystąpienie Piotra Sosnowskiego z Polskiego Towarzystwa Rakietowego, któremu towarzyszyło wystrzelenie w powietrze modeli rakiet, z pięknie zarysowaną trajektorią.

W miejscu poligonu można było obejrzeć zabytkowe pojazdy z okresu II wojny światowej i stosowaną wówczas broń palną. Nie zabrakło także regionalnych potraw oraz historycznych konkursów dla dzieci. Najważniejszym elementem wydarzenia była inscenizacja historyczna z wykorzystaniem modelu rakiety V-2 w skali 1:1 (14 m wysokości). Wystąpili w niej przedstawiciele licznych grup rekonstrukcyjnych, w tym: GRH Rota, Stowarzyszenie Miłośników Historii Gryfa Pomorskiego „Cis Męcikał”, Stowarzyszenie Miłośników Historii Borów Tucholskich „Historia i Pamięć”. Inscenizacja przedstawiała walki niemieckich żołnierzy z polskimi partyzantami, zakończone detonacją ładunków wybuchowych pod rakietą V-2 i jej zniszczeniem.

W  mojej opinii było to niezwykle udane i interesujące wydarzenie, któremu towarzyszyły tłumy przedstawicieli wszystkich możliwych grup wiekowych. Przedstawiono mnóstwo ciekawych informacji dla osób zafascynowanych historią wojskowości, balistyką i dziejami rakiety V-2. Inscenizacja została przeprowadzona z rozmachem i wykorzystaniem niezliczonej ilości materiałów pirotechnicznych i ślepych naboi. To wszystko w miejscu, które nawet po 70 latach pobudza wyobraźnię i przywodzi na myśl tajemniczy i intrygujący klimat niemieckiego poligonu rakiety V-2, która stała się podstawą zimnowojennej broni atomowej i – pośrednio – podboju kosmosu.