Grzegorz Kaliciak, Afganistan – odpowiedzieć ogniem. Prawdziwa historia działań 17. Brygady

Grzegorz Kaliciak po raz kolejny wydał wspomnienia opisujące przebieg jego służby wojskowej. Tym razem głównym tematem nie był Irak[1], lecz Afganistan w okresie IX zmiany ISAF.

Historia Afganistanu w XX wieku to nieustanne pasmo walk plemiennych i przeciwko najeźdźcom. W 1979 roku ZSRR dokonał siłowego obalenia prezydenta Hafizullaha Amina. Wydarzenie to przyniosło wybuch wieloletniego konfliktu pomiędzy Afgańczykami a armią radziecką. Mimo ogromnej przewagi technologicznej, sowieci ponosili coraz większe straty ze strony afgańskich partyzantów. Dodatkowo Stany Zjednoczone podjęły się wspierania materiałowego i szkoleniowego mudżahedinów. Dostarczano im przenośne wyrzutnie przeciwlotnicze Stinger, które przysporzyły lotnictwu radzieckiemu wysokich strat. Afganistan stawał się dla ZSRR tym, czym był Wietnam dla Stanów Zjednoczonych. W 1989 roku ostatnie pododdziały wycofały się z tego kraju i rozpoczął się proces upadku rządu w Kabulu. Długotrwała i krwawa wojna domowa sprawiła, że władzę w Afganistanie zaczęli przejmować talibowie. Wywodzili się z medresów, czyli szkół islamskich, w których uczono życia według zasad ortodoksyjnego islamu. Dla Afgańczyków zmęczonych wojnami talibowie stanowili siłę, dzięki której kraj mógł się zjednoczyć i rozpocząć odbudowę. W 1996 roku przejęli władzę w większości państwa, zaprowadzając spokój i porządek zgodny z regułami wiary. Ograniczono prawa kobiet i niszczono zabytki kultury materialnej. Kraj stawał się powoli odcięty od reszty świata. Dzięki temu na terenie Afganistanu zaczęły powstawać obozy szkoleniowe dla terrorystów z Al Kaidy. Strumień pieniędzy z Arabii Saudyjskiej, Pakistanu i państw Zatoki Perskiej płynął do tych ośrodków. 11 września 2001 roku świat zachodni poznał, czym jest terroryzm XXI wieku. Uprowadzone samoloty pasażerskie uderzyły w budynki World Trade Center i Pentagon. Stany Zjednoczone przystąpiły do zdecydowanej akcji przeciwko talibom. 7 października 2001 roku rozpoczęła się inwazja na Afganistan, której celem było obalenie zwolenników radykalnego islamu. Operacja przebiegła bardzo gładko i ustanowiono nowy rząd, który miał zaprowadzić demokratyczny ustrój w tym państwie. Talibowie po otrząśnięciu się z pierwszych porażek zaczęli stopniowo przechodzić do wojny partyzanckiej, takiej, jaka przyniosła sukces w walce z ZSRR.

Pierwsze polskie oddziały trafiły do Afganistanu w marcu 2002 roku. Oprócz komandosów z GROM wysłano saperów, których zadaniem było rozminowywanie i budowa infrastruktury. W 2007 roku zwiększono kontyngent i od tego momentu polscy żołnierze mieli stanąć do walki z talibami. W toku działań wojennych zginęło 43, a rany odniosło prawie 900 żołnierzy.

IX zmianę ISAF wystawiła 17. Brygada Zmechanizowana z Międzyrzecza i trwała ona od kwietnia do października 2011 roku. Polscy żołnierze byli zgrupowani w bazach Warrir, Ariana, Qarabagh, Giro i Ghazni.

Książka Afganistan – odpowiedzieć ogniem. Prawdziwa historia działań 17. Brygady autorstwa Grzegorza Kaliciaka jest zapisem działań 17. BZ przeciwko siłom talibskim. Jako uczestnik walk w Iraku potrafi on bardzo trafnie porównać sytuację sprzętową, logistyczną i przygotowanie szkoleniowe żołnierzy polskich z 2004 i 2011 roku. Przykładowo, przed wyjazdem do Iraku przygotowania trwały trzy miesiące, a do Afganistanu ponad rok. Zrezygnowano również z tworzenia pododdziałów złożonych z ochotników z różnych jednostek. Na misję ISAF wysyłano kompletne formacje, które były ze sobą zgrane. Sytuacja sprzętowa również się poprawiła i na patrole nie wyjeżdżano już w doraźnie dostosowanych samochodach terenowych Honker, ale w transporterach opancerzonych Rosomak, zmodernizowanych HMMWV i pojazdach typu MRAP. Skrót MRAP to skrót od Mine Resistant Ambush Protected. Wozy te przystosowane są do działań patrolowych i posiadają specjalną konstrukcję umożliwiającą przeżycie załogi i desantu w przypadku wybuchu miny-pułapki. Jednymi z pierwszych żołnierzy IX zmiany byli właśnie kierowcy MRAP-ów, którzy mieli poznać specyfikę jazdy w trudnym afgańskim terenie.

Najważniejsze wątki w książce to wydarzenia dotyczące głównego zadania postawionego Polakom, czyli zapewnienia swobodnego transportu przez Highway 1. Droga ta łączyła Kabul i Kandahar, a jej utrzymanie gwarantowało bardziej oddalonym prowincjom kontakt ze stolicą. Polscy żołnierze patrolowali autostradę i starali się przeciwdziałać atakom na konwoje zaopatrzeniowe. Musieli również pilnować okolicznych wiosek, aby talibowie w nich się nie zadomowili. Dochodziło do potyczek ogniowych w czasie patroli, a także ataków na polskie bazy.

Grzegorz Kaliciak poświęca dużo uwagi współpracy z Afgańczykami, na których czasami nie można liczyć w czasie walki. Wielu z nich współpracowało z talibami, przekazując informacje odnośnie konwojów i sił państw koalicji. Przykłady poświęcenia Afgańczyków w czasie walk przeciwko fanatycznym islamistom są również ważnym elementem narracji.

Autor nie omija trudnej kwestii powrotu żołnierzy z misji. Wielu z nich nie cierpi od dolegliwości fizycznych, ale z powodu zespołu stresu pourazowego[2]. Wpływa to również na rodziny weteranów. Nie da się dobrze opisać uczuć żołnierzy, których kolega zginął w walce, ale w przypadku wspomnień autora można zrozumieć ból, jaki temu towarzyszył. Fragmenty dotyczące przeżyć wewnętrznych uczestników misji w Afganistanie pozostają na długo w pamięci czytelnika.

Kaliciak bardzo dobrze orientuje się w mentalności mieszkańców Afganistanu. Bardzo trafnie potrafi ocenić ich postępowanie i przewidzieć zachowania. Lata służby na Bliskim Wschodzie i Azji stanowią istotne doświadczenie, z którego warto wyciągnąć wnioski. Autor skomentował bieżącą sytuację, w której państwa zachodnie zastanawiają się, czy nie podjąć intensywniejszej walki z Państwem Islamskim. Jako osoba, która z żołnierzami przeszła piaski Karbali i kamieniste drogi prowincji Ghazzni, dobrze wie, jak to w rzeczywistości wygląda.

Książka zilustrowana jest kilkunastoma zdjęciami obrazującymi codzienność służby w Afganistanie. Dwie mapy Afganistanu są bardzo przydatne w umiejscowieniu opisywanych wydarzeń.

W czasach, kiedy wojna z terroryzmem zaczyna przenosić się do europejskich miast, warto sięgnąć po najnowszą publikację Grzegorza Kaliciaka. Wraz ze wspomnieniami z Iraku tworzy to spójny obraz walki polskich żołnierzy z fanatycznymi islamistami. Ukazuje również zmiany, do jakich doszło w polskiej armii w okresie wojny z terroryzmem.

Tytuł: Afganistan – odpowiedzieć ogniem. Prawdziwa historia działań 17. Brygady.
Autor: Grzegorz Kaliciak
Rok wydania: 2016
Wydawnictwo: Czarne
Liczba stron: 183

[1] https://wiekdwudziesty.pl/grzegorz-kaliciak-karbala-raport-z-obrony-city-hall/

[2] PTSD – Post Traumatic Stress Disorder.