Cud nad Wisłą w Puławach

Debata naukowa w sali kongresowej Pałacu Czartoryskich w Puławach w ramach obchodów Święta Wojska Polskiego

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Biuro Programu „Niepodległa” wraz z partnerami: Instytutem Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, Towarzystwem Przyjaciół Puław i Miastem Puławy, zapraszają 10 sierpnia 2021 r. do Pałacu Czartoryskich w Puławach na debatę naukową o Bitwie Warszawskiej. Właśnie tam, w decydującym momencie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., mieściła się Kwatera Główna Naczelnego Wodza. Zatem pałacowe mury pamiętają dramatyczne sierpniowe dni: narady sztabowe, działanie węzła łączności, a także Józefa Piłsudskiego i oficerów Wojska Polskiego, którzy podejmowali w Puławach decyzje rozstrzygające o losach bitwy, Polski i Europy.

W powszechnej świadomości utrwaliło się przekonanie, że najważniejsze boje Bitwy Warszawskiej stoczone zostały w sierpniu 1920 roku pod Radzyminem i Ossowem. To stamtąd dochodziły do stolicy budzące trwogę pomruki armat, stamtąd przywożono rannych. To tam Wileński Pułk Strzelców nacierał z Mazurkiem Dąbrowskiego na ustach, tam poległ ksiądz Ignacy Skorupka. Na polu walki dziennikarze przeprowadzali wywiady z żołnierzami, a nuncjusz apostolski Achille Ratti dekorował generała Józefa Hallera Medalem Joanny d’Arc. To wszystko utrwalało w narodowej pamięci mit Radzymina i Ossowa. Ale bitew nie wygrywa się najbardziej nawet bohaterską obroną. Bitwa Warszawska rozegrała się na obszarze dwukrotnie większym niż Belgia, Holandia i księstwo Luksemburg razem wzięte. Boje toczyły się nie tylko w przeddzień i w dniu święta Matki Boskiej Zielnej, ale od końca lipca do początku września 1920 r. Wielką strategiczną Bitwę Warszawską można podzielić na kilka faz, na które składało się szereg bitew w skali operacyjnej, a walki pod Radzyminem i Ossowem to zaledwie jeden z jej fragmentów – ważny, ale nie decydujący. Która faza przesądziła, więc o zwycięstwie?

To co najważniejsze wydarzyło się z dala od oczu i uszu warszawskich dziennikarzy, poza wzrokiem misji wojskowych państw ententy, a nawet wbrew ich zaleceniom. Decydującą dla Bitwy Warszawskiej była polska kontrofensywa wojsk Frontu Środkowego znad Wieprza, która ruszyła o świcie 16 sierpnia. W ciągu dziesięciu dni doprowadziła do rozbicia sowieckiej Grupy Mozyrskiej, a następnie „przeorała” cztery sowieckie armie, z których ocalały tylko resztki. Kontrofensywą dowodził osobiście Wódz Naczelny Józef Piłsudski, a sztab jego Kwatery Głównej ulokowany był w Puławach, w dawnym pałacu Czartoryskich. Cud wydarzył się więc nad Wieprzem, a decyzje – dotyczące kontrofensywy – podejmowane były w Puławach.

Uczestnicy debaty:

 Maria Műller (prowadząca) – historyk sztuki, regionalistka, Wiceprezes Towarzystwa Przyjaciół Puław (TPP) i członek Wojewódzkiej Rady Towarzystw Regionalnych Województwa Lubelskiego. Konsultant ds. upowszechniania badań naukowych w Państwowym Instytucie Weterynarii w Puławach. Współautorka monografii „70 lat Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego” i monografii naukowej Towarzystwa Przyjaciół Puław. Inicjatorka i redaktor naczelna pierwszego czasopisma poświęconego kulturze, historii i problematyce społecznej powiatu puławskiego – kwartalnika Puławski Przegląd Powiatowy. Współorganizatorka Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Organowej w Puławach, sesji popularno-naukowych TPP, redaktorka wydawnictw Studia Puławskie i  Teka Puławska.

prof. Grzegorz Nowik – zastępca dyrektora ds. naukowych Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN. Kierował Zespołem Upowszechniania Tradycji oraz Komisją Symboliki Wojskowej w MON, b. wykładowca UKSW, wieloletni redaktor naczelny „Przeglądu Historyczno-Wojskowego” oraz z-ca dyrektora Wojskowego Biura Badań Historycznych. Zajmuje się badaniem dziejów najnowszych, historii harcerstwa, wojskowości i myśli politycznej, („Odrodzenie Rzeczpospolitej w myśli politycznej Józefa Piłsudskiego”, cz. I–II), kieruje zespołem wydającym dokumenty wojny 1918–1920. Laureat nagrody im. prof. Jerzego Łojka oraz dwukrotnie nagrody „Klio” Porozumienia Wydawców Książki Historycznej za monografię polskiego radiowywiadu: „Zanim złamano ENIGMĘ … Rozszyfrowano REWOLUCJĘ”.

 prof. Janusz Odziemkowski – przewodniczący Rady Naukowej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, wykładowca Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Akademii Obrony Narodowej, gdzie uruchomił i kierował katedrą europeistyki. Był Przewodniczącym Rady Kombatanckiej, członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a także Kierownikiem Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Zajmuje się badaniem historii powszechnej oraz historii Polski XIX i XX wieku, historią polityczną, dziejami społeczeństwa polskiego XIX i XX stulecia, a także historią wojskowości
i konfliktów zbrojnych. Laureat wyróżnienia Klubu Jagiellońskiego przyznawanego historykom zajmujących się dziejami najnowszymi.

dr Marek Tarczyński – historyk wojskowości, zajmuje się dziejami polskich walk o niepodległość w XIX w., wojną Polski z bolszewicką Rosją 1918-1920 oraz sprawą zbrodni katyńskiej. Autor m.in. monografii „Generalicja Powstania Listopadowego”, „Cud nad Wisłą. Bitwa warszawska 1920”, współautor syntezy „Powstanie Listopadowe…”; redaktor naczelny „Wojskowego Przeglądu Historycznego” (1985 – 1993); od 1992 r. redaktor naczelny „Zeszytów Katyńskich”; wieloletni kierownik Zespołu publikującego dokumenty operacyjne do wojny Polski z bolszewicką Rosją; nagradzany nagrodami: MON, Sekretarza PAN, ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dwukrotnie Varsavianów, im. Jerzego Łojka i nagrodą
im. prof. Jerzego Skowronka.

płk dr hab. Juliusz Tym – prof. Akademii Sztuki Wojennej, historyk wojskowy specjalizujący się w najnowszych dziejach orężnych polskich i powszechnych. Organizator i pierwszy dyrektor Instytutu Strategii Wojskowej w Akademii Sztuki Wojennej, obecnie pełni służbę na stanowiskuprofesora w tym instytucie. Autor licznych monografii i artykułów dotyczących wojny Polski z bolszewicką Rosją 1919-1920, sił zbrojnych II Rzeczypospolitej i II wojny światowej, a także współczesnych konfliktów zbrojnych. Członek zespołu zajmującego się edycją dokumentów operacyjnych z wojny polsko-bolszewickiej.

Kiedy: wtorek, 10 sierpnia 2021 r. o godz. 18:00 (wejście od 17:00 – możliwość zapoznania się z materiałami i rozmowy z pracownikami Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku)

Gdzie: sala kongresowa Pałacu Czartoryskich w Puławach (Instytut Uprawy, Nawożenia
i Gleboznawstwa w Puławach, ul. Czartoryskich 8) oraz transmisja online na kanale YouTube muzeum i profilu Biura Programu „Niepodległa” na Facebook

Wstęp: bezpłatny, ze względu na obostrzenia obowiązuje limit uczestników i rezerwacje pod adresem: promocja@um.pulawy.pl

Wydarzenie jest organizowane w ramach obchodów Święta Wojska Polskiego – Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku zaprasza do udziału w pozostałych planowanych bezpłatnych projektach. W środę 11 sierpnia nieodpłatnie będzie można także zwiedzić wystawę stałą „Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867 – 1935”, która niedawno została doceniona w międzynarodowym konkursie MUSE Design Awards! Jest także nominowana do nagrody Wydarzenie historyczne roku w kategorii „Wystawa”. Razem świętujmy rocznicę Bitwy Warszawskiej w nowoczesnym muzeum skrywającym skarby przeszłości.

3 sierpnia, g. 19:00

– debata naukowa online z saloniku muzealnego NIEZNANE RAPORTY O WOJNIE 1920
na podstawie książki „Misje wojskowe ententy o wojnie Polski z bolszewicką Rosją 1920”, wydanej z okazji 100. rocznicy Bitwy Warszawskiej przez Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Zawiera ona niepublikowane wcześniej raporty z przełomowego okresu wojny (od kwietnia do października 1920 roku), sporządzone przez przedstawicieli Francji i Wielkiej Brytanii oraz amerykańskiego attaché wojskowego. Książka jest owocem wieloletnich kwerend źródłowych prowadzonych w archiwach w Paryżu, Londynie i Maryland w Stanach Zjednoczonych.

10 sierpnia, g. 18:00

– debata naukowa CUD NAD WISŁĄ W PUŁAWACH w sali kongresowej Pałacu Czartoryskich w Puławach z udziałem publiczności (obowiązuje rezerwacja miejsc promocja@um.puawy.pl) oraz dostępna online.

11 sierpnia, g. 10:00 – 17:00

– bezpłatne zwiedzanie wystawy stałej „DLA RZECZYPOSPOLITEJ. JÓZEF PIŁSUDSKI 1867 – 1935” (z kas należy pobrać bezpłatny bilet wstępu)

12 sierpnia, g. 13:00

– konferencja w muzealnej Sali Paderewskiego OFICEROWIE 1918-1921 (udział wyłącznie
za zaproszeniem)

Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku stworzyło i rozwija platformę internetową „Żołnierze Niepodległości”, aby upamiętnić oraz uhonorować wszystkich walczących
o niepodległość i granice Rzeczypospolitej. Pragniemy w ten sposób wypełnić moralne zobowiązanie wobec bojowników niepodległości, którego nie zdążyła w pełni zrealizować
II Rzeczpospolita. W przede dniu Święta Wojska Polskiego Muzeum bazę ponad 70 tys. biogramów żołnierzy Legionów Polskich uzupełni ponad 24 tys. nazwisk oficerów Wojska Polskiego wg spisu opublikowanego 24 września 1921 roku.

14 sierpnia

– GAZ DO DECHY! TWORZYMY MODEL SAMOCHODU PANCERNEGO, g. 12:00, 12:45, 13:30, 14:15 (bezpłatne warsztaty rodzinne w Sali Tokio, około 2- 2,5 godziny zajęć. Obowiązują zapisy,  tel. 22 778 80 00)

Rodzinne warsztaty specjalne z cyklu „Wytwórnia zabawy – o historii inaczej”. Wspólnie będziemy odkrywać, dlaczego Polacy musieli walczyć w 1920 roku i jakie osiągnięcia techniki
pomagały żołnierzom w tej walce. Odwiedzimy wystawę stałą i przyjrzymy się replice samochodu pancernego Ford FT-B, a następnie zamienimy się w konstruktorów i stworzymy własne modele pojazdów ze sklejki! Zapraszamy rodziny z dziećmi w wieku 6-12 lat. Udział
w warsztatach jest bezpłatny, ale konieczne jest pobranie darmowego biletu rodzinnego
ze strony internetowej muzeum lub bezpośrednio w kasie (w ramach biletu rodzinnego mogą wejść 4 osoby, w tym minimum jedna osoba dorosła). W przypadku rodzin wielodzietnych prosimy o rezerwację większej liczby biletów, np. w przypadku 4 dzieci – dwa bilety rodzinne.

– #JEDYNApancerna – PREZENTACJA 1. BRYGADY PANCERNEJ IM. GEN. TADEUSZA KOŚCIUSZKI, g. 10:00-19:00 (wejście główne do Muzeum oraz plac muzealny)

1 Brygada Pancerna im. gen. Tadeusza Kościuszki dziedzicząca tradycje 1. Brygada Legionów, z okazji Święta Wojska Polskiego na terenie Muzeum zaprezentuje m.in. transporter opancerzony Rosomak oraz czołg Leopard.

 15 sierpnia

– #JEDYNApancerna – PREZENTACJA 1. BRYGADY PANCERNEJ IM. GEN. TADEUSZA KOŚCIUSZKI, g. 10:00-19:00 (wejście główne do Muzeum oraz plac muzealny)

1 Brygada Pancerna im. gen. Tadeusza Kościuszki dziedzicząca tradycje 1. Brygada Legionów, z okazji Święta Wojska Polskiego na terenie Muzeum zaprezentuje m.in. transporter opancerzony Rosomak oraz czołg Leopard.

– WYSMAKOWANY SPACER PO SULEJÓWKU (wszyscy chętni wezmą udział bez zapisów, miejsce zbiórki przed wejściem głównym)

Oprowadzanie przez muzealnych wolontariuszy po historycznym Sulejówku, przygotowane we współpracy z Towarzystwem Krajoznawczym „Krajobraz” oraz grupą wolontariuszy i wolontariuszek. Zachęcamy do poznania miasta, które w II RP zamieszkiwało wiele znamienitych osób związanych z Józefem Piłsudskim.

– KONCERT PATRIOTYCZNO-WOJSKOWY W WYKONANIU FERAJNY HOOVERA, g. 16:00 (plac muzealny, wejście od Ul. Paderewskiego 94)

Święto Wojska Polskiego zakończymy ze śpiewem na ustach przy akompaniamencie Ferajny
z Hoovera – świętujmy razem!

Więcej na muzeumpilsudski.pl oraz profilach instytucji w mediach społecznościowych.

Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości.

Źródło: materiały prasowe