Bernard Lecomte w swojej ostatniej publikacji ukazuje najnowszą historię Rosji przez pryzmat jej przywódców i osób, które jego zdaniem wywarły znaczący wpływ na dzieje tego państwa.

Bernard Lecomte to urodzony w 1949 roku w Tunisie francuski pisarz i dziennikarz. Ukończył slawistykę z filologią rosyjską i polską oraz politologię. Jest jednym z najbardziej uznanych we Francji specjalistów od spraw Europy Środkowo-Wschodniej. Przez wiele lat na bieżąco komentował wydarzenia polityczne rozgrywające się na tym obszarze, publikując między innymi w „L’Express”, „La Croix” oraz „Le Figaro Magazine”, którego to został redaktorem naczelnym. Jest autorem kilkudziesięciu publikacji poruszających problematykę Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej w okresie od początku XX wieku po czasy obecne. Lecomte to również uznany watykanista – w języku polskim ukazały się cztery jego książki poruszające zagadnienia związane ze Stolicą Apostolską.

Historia Rosji naznaczona jest charakterystycznymi i charyzmatycznymi przywódcami. W książce „Od Rasputina do Putina. Tajemnice Kremla” autor wybrał postacie, które w jego opinii wywarły największy wpływ na losy Rosji od czasu rządów ostatniego cara, Mikołaja II. Licząca 386 stron praca podzielona została na 16 rozdziałów. Pierwszy z nich opisuje schyłek panowania ostatniego Romanowa na tronie Rosji, ze szczególnym uwzględnieniem politycznej roli Rasputina na carskim dworze. W kolejnych rozdziałach narracja płynnie przechodzi do przejęcia władzy przez bolszewików, wojny domowej w Rosji i opisu kolejnych osób, które odcisnęły swoje piętno na Kremlu: Trockiego i Stalina.

Doskonałe rozeznanie Bernarda Lecomte’a w sprawach międzynarodowych pozwala mu na operowanie zróżnicowanym geopolitycznie punktem widzenia. Osobny rozdział poświęcony został sprawie zbrodni katyńskiej. Poznanie postępowania ZSRR wobec oficerów Wojska Polskiego jest przykładem ilustrującym złożoność i trudności relacji polsko-rosyjskich, a także głęboką nieufność polskiej opinii publicznej wobec ZSRR oraz późniejszej Rosji. Własnego rozdziału doczekał się również generał Charles de Gaulle i opis jego wizyty w Moskwie, co z kolei ukazało niejednolity stosunek świata zachodniego do powojennych włodarzy Kremla. Kolejni bohaterowie omawianej publikacji to oczywiście Nikita Chruszczow i Leonid Breżniew. Na szczególną uwagę zasługuje świadcząca o świetnym warsztacie dziennikarskim umiejętność budowania przez autora napięcia w kluczowych momentach opowiadanej historii. Epizody takie jak brawurowa ucieczka premiera Kiereńskiego przed bolszewikami czy moment przejęcia władzy przez Breżniewa opisany z perspektywy Chruszczowa napisane są w stylu pierwszorzędnych thrillerów politycznych. Momenty dynamicznej akcji są przez Lecomte’a równoważone rzeczową, wielopłaszczyznową analizą opisywanych wydarzeń. Przykładowo, w przypadku wspomnianego odsunięcia Chruszczowa od władzy autor wyjaśnia niemal symboliczne znaczenie przebiegu tego wydarzenia. Oto bowiem po raz pierwszy od lat gospodarz Kremla kończy swoje rządy żywy i wolny. Co więcej, oficjalnie odchodzi w aurze porozumienia z nowym władzami, a państwo oferuje mu godną emeryturę, mieszkanie, daczę i ochronę (która oczywiście ma w praktyce Chruszczowa bardziej pilnować niż chronić).

W książce opisana jest także tocząca się równolegle do wielkiej polityki gra wywiadów. Punktem kulminacyjnym opisywanej „gry cieni” jest dojście do władzy szefa KGB, tajemniczego Jurija Andropowa. Schyłek ZSRR pod rządami Konstantina Czernienki i Michaiła Gorbaczowa nie kończy barwnej opowieści. Zwieńczeniem książki jest opis niezwykle zręcznego utrzymywania władzy przez Borysa Jelcyna, który porwał za sobą tłumy Rosjan. Dzięki rozbudowanym kontaktom z regionalnymi politykami oraz dowódcami wojskowymi w dużym stopniu przyczynił się on do powstrzymania rozlewu krwi i eskalacji konfliktu podczas kryzysu konstytucyjnego w 1993 roku.

Bernard Lecomte końcową część swojej książki poświęca postaci obecnego prezydenta Rosji, Władimira Putina. Prezentuje jego karierę od czasu studiów, przez pracę w KGB, po karierę w administracji po odejściu z tej służby. Zestawienie Putina z jego poprzednikami za sterami Rosji pozwala czytelnikowi na głębsze poznanie tej intrygującej postaci, a także kontekstu historycznego realiów, w których przyszło Putinowi funkcjonować. Warto przy okazji mieć na uwadze fakt, że obecny prezydent Rosji w przyszłym roku obchodzić będzie dwudziestolecie piastowania najwyższych rosyjskich urzędów – został on pełniącym obowiązki prezydenta Rosji po rezygnacji Borysa Jelcyna, która miała miejsce 31 grudnia 1999 roku.

Książka zakończona jest bibliografią, która zasługuje na uwagę ze względu na korzystanie przez autora z publikacji wydanych w różnych językach, z których wiele ukazało się w ostatnich latach. Materiał źródłowy odpowiada więc jak najbardziej aktualnemu stanowi wiedzy w poruszanym obszarze.

„Od Rasputina do Putina. Tajemnice Kremla” to pozycja godna uwagi i warta polecenia. Najnowsza historia Rosji i jej liderów przedstawiona jest w skondensowanej oraz niebanalnej formie. Dzięki swojemu doświadczeniu Lecomte unika trapiącej wiele publikacji na temat Rosji stronniczości, której środek ciężkości przesuwa się w kierunku zależnym od kraju pochodzenia lub lokalizacji sympatii politycznych autora.

Tytuł: Od Rasputina do Putina. Tajemnice Kremla

Autor: Bernard Lecomte

Rok wydania: 2017

Wydawnictwo: Bellona

Liczba stron: 392